دکتر سعید نقوی www.drnaqavi.ir
کارآفرین و مدیر عامل شرکت طب ابزار سفید
مقدمه
آمار سازمانهای بین‌المللی و مطالعات علمی نشان می‌دهد صنعت گردشگری، رتبه اول درآمد کشورهای جهان را به خود اختصاص داده است. علاوه بر نقش پررنگ این صنعت در درآمد کشورها، افزایش اشتغال و کاهش نرخ بیکاری نیز از نتایج توسعه صنعت گردشگری و توریسم محسوب می‌شود بطوریکه در سال 2011 حدود 10.6 درصد از نیروي کار جهان در بخش گردشگري فعالیت می‌کردند. همچنین بر اساس آمار سازمان جهانی گردشگری در سال 2012، از هر 12 تا 15 نفر شاغل در دنیا، یک نفر در بخش گردشگری اشتغال داشته است. اما متاسفانه در کشور ما، این صنعت از توسعه مناسبی برخوردار نبوده و لذا سهم آن در توسعه، درآمد ملی و ایجاد اشتغال بسیار پایین است و دولت مردان و سیاست‌گذاران به جای گسترش صنایع جدید و مدرن، تنها به نفت و ذخایر زیر زمینی جهت حل مشکلات کشور متکی هستند. در حال حاضر با احتساب دانشجویان و فارغ التحصیلان کشور، حدود 8-7 میلیون نفر بیکار در کشور وجود دارد و خود شهرستان مراغه در سال 1393 ششمین شهر بیکار استان و در سال 1392 پنجمین شهر فقیر استان بوده، لذا با توجه به برخورداری از جاذبه های طبیعی و مناطق کوهستانی، و نیز آثار تاریخی، فرهنگی کشور و منطقه، بسیار ضروری است که سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان با گسترش صنعت گردشگری و جذب توریسم، گامی اساسی در جهت حل بحران های بیکاری و اقتصادی بردارند.
جایگاه صنعت گردشگری در ایران
صنعت گردشگري در ایران، علی‌رغم دارا بودن منابع و آثار فراوان طبیعی و تاریخی، نقش بسیار ناچیزي در اقتصاد کشور ایفا می‌کند. متاسفانه به دلیل عدم بهره‌برداری از این منابع، سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی و نیز درآمدهای ارزی کشور قابل توجه نیست. در سال 1392 میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران حدود 42 میلیارد دلار، و کل درآمد ارزی کشور در سال 1394حدود 63 میلیارد دلار بود، در حالیکه کشورهای صاحب صنعت گردشگری، درآمدهایی بالاتر از صادرات نفت ایران از طریق توریسم و جذب گردشگر بدست آورده بودند:
با مطالعه سیاست‌گذاری های انجام گرفته در برنامه‌های پنج ساله توسعه، ملاحظه می‌شود که یا توجهی به بحث گردشگری نشده و یا اگر توجهی شده، جایگاه صنعت گردشگری در این برنامهها واضح و هدفمند نیست و دچار ابهام میباشد. در این برنامهها مشخص نیست که آیا هدف از توسعه صنعت گردشگری، افزایش درآمد ملی است یا صرفا معرفی جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی کشور میباشد؟ آیا هدف برنامه نویسان و سیاست گذاران دستیابی به درآمدهای جایگزین نفت از طریق توسعه گردشگری است یا فقط جذب گردشگران تاریخی و فرهنگی مد نظر میباشد؟ در برنامه‌های توسعه تنها بر مرمت بناهای تاریخی و فرهنگی و احیا بافت‌های تاریخی کشور تاکیده شده است و در باب مبحث گردشگری به عنوان یک صنعت و نقش آن در اقتصاد ملی و تولید ناخالص داخلی سخنی به میان نیامده است. همچنین به لحاظ شاخص زیر ساخت خدمات گردشگری، کشور ما وضعیت مطلوبی ندارد و در میان 141 کشور دنیا، در رتبه 119 قرار دارد. اگر فقط به لحاظ تعداد هتل‌های 5 ستاره، ایران و ترکیه را مقایسه کنیم می‌بینیم که در دو شهر بزرگ ترکیه حدود 133 هتل وجود دارد در حالیکه در کلِ کشور ما تنها حدود 51 هتل وجود دارد و این وضعیت امکانات رفاهی و اقامتی ایران با کشورهای منطقه را به خوبی نشان می‌دهد.
بررسی پتانسیل های گردشگری شهرستان‌های مراغه و عجبشیر
شهر مراغه با 511 اثر تاریخی بعنوان قطب گردشگری – تاریخی منطقه محسوب می‌شود و به دلیل بافت تاریخی منسجم خود، جزء ده شهر اول کشور انتخاب شده است و از سابقه طولانی شهرنشینی برخوردار می باشد. آثار برجای مانده تاریخی- فرهنگی از قرون گذشته، و نیز طبیعت بکر، غنی و وسیع آن، پتانسیل بالایی براي توسعه فرهنگی و گسترش گردشگري این شهر محسوب می‌شود اما به دلیل نبود امکانات و تجهیزات زیر ساختی، عملا این منابع و جاذبه‌ها سود و ثمری برای اقتصاد منطقه ندارد.
در حال حاضر شهرستان مراغه به لحاظ امکانات اقامتی و رفاهی فقط دارای یک هتل 4 ستاره است و لذا نمی‌تواند پاسخگویی لازم جهت تامین آسایش و رفاه مطلوب برای گردشگران و مسافران را داشته باشد. شبکه ارتباطی درون شهری و راه‌ها و مسیرهای دسترسی به مناطق گردشگری روستایی نیز در شهرستان‌های مراغه و عجبشیر متناسب با معیارهای صنعت گردشگری نبوده و بایستی در برنامه‌ریزی‌های توسعه شهرستان لحاظ شود. عدم وجود امکانات رفاهی، اقامتی، بهداشتی و… در مناطق گردشگری روستایی و همچنین فقدان کمپ گردشگری زمستانی از دیگر نقاط ضعف این دو شهرستان محسوب می‌شود. در کنار توسعه امکانات اقامتی، خدماتی، و حمل و نقل بایستی فرآیند بالفعل نمودن منابع گردشگری و تبدیل آنها به جاذبه‌های گردشگری را فراهم کرد. مقایسه مراغه و عجبشیر با شهرستان‌هایی همانند سرعین و لاهیجان به خوبی نقش امکانات زیربنایی و کلیدی را در توسعه این صنعت نشان می‌دهد. در حال حاضر شهرستانی همانند سرعین در شرایطی پذیرای سالانه 7 میلیون نفر مسافر و گردشگر است که دارای 5 هتل بزرگ، 220 هتل – آپارتمان، مهمان پذیر، ویلا و خانه های مسکونی اجاره‌ای است که محیط مناسبی را برای اقامت مسافران فراهم می‌آورد. کمپ زمستانی دامنه‌های سبلان و پیست اسکی آن نیز به لحاظ شبکه ارتباطی دارای یک جاده آسفالته 24 کیلومتری است که دسترسی مسافران را تسهیل نموده، و به لحاظ امکانات رفاهی و تفریحی دارای مجتمع ورزش‌های زمستانی، رستوران، مهمانسرا، هتل مجهز و… است. لذا تا زمانی که امکانات زیر ساختی و رفاهی، شبکه‌های ارتباطی درون شهری و راه‌ها و مسیرهای دسترسی به مناطق گردشگری روستایی متناسب با معیارهای صنعت گردشگری نباشد، نمی‌توان انتظار توسعه این صنعت و نقش‌آفرینی موثر آن در اقتصاد منطقه را داشت.
به لحاظ اکوتوریسم و طبیعت‌گردی، در طرح جامع گردشگری استان، مراغه شامل سه محور و 25 منبع معرفی شده است که از بین آنها 9 منبع به مناطق روستایی بخش مرکزی مراغه تعلق دارد و محور گردشگری سد علویان، محور گردشگری گشایش و محور گردشگری جنوب سهند را در بر می‌گیرد. همچنین طبیعت اطراف رودخانه قلعه‌چای و روستای هرگلان، آثار تاریخی همانند داش‌قلعه‌سی از جاذبه های گردشگری شهرستان عجبشیر محسوب می‌شود که نیازمند تعریض و بهسازی مسیرهای ارتباطی، ایجاد زیرساخت‌ها و اماکن رفاهی و اقامتی جهت جذب گردشگران داخلی و خارجی است و با توجه به اینکه مطابق گزارش سازمان جهانی جهانگردي در سال 2011 فراغت، سرگرمی و تعطیلات با 51 درصد مهم‌ترین انگیزه گردشگران عنوان شده است، و بعد از آن سفرهاي تجاري با 15 درصد، دیدار اقوام و دوستان، سفرهاي مذهبی و زیارتی و درمان با 27 درصد، و سایر عوامل با 7 درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند لذا توسعه گردشگری طبیعی یا اکوتوریسم در کنار توسعه گردشگری تاریخی و فرهنگی می‌تواند نقش بسیار مهمی در جذب گردشگران داخلی و خارجی و توسعه صنعت گردشگری در دو شهرستان مراغه و عجبشیر ایفا کند.
پیشنهادات و راهکارها
در ادامه پیشنهادات زیر در راستای توسعه صنعت گردشگری و افزایش نقش آن در درآمدهای ارزی و تولید ناخالص داخلی، و همچنین توسعه اقتصاد منطقه ارائه می‌شود:
– تعدیل نگاه امنيتي به صنعت توریسم در كشور
– توجه به صنعت گردشگری در برنامه های پنج ساله توسعه و پذیرش آن بعنوان یک صنعت مدرن و پردرآمد
– توسعه زیرساختی و زیربنایی در حوزه امکانات حمل و نقلی، رفاهی و خدماتی، توسعه اماكن اقامتي، پذيرايي، ورزشي و تفريحي همراه با ارتقاي سطح امكانات و خدمات آنها از طریق جذب سرمایه‌گذاری خارجی
– ایجاد نمایشگاه‌های ایرانگردی با هدف تبلیغ جاذبه های گردشگری و معرفی فرهنگ ملی، و آداب و رسوم محلی مناطق مختلف ایران
– بر گزاري دوره‌هاي كوتاه مدت در جهت افزایش دانش مدیران در زمینه صنعت گردشگري
– توسعه شرکت های بین المللی جهانگردی و ایرانگردی
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
